Sosyal fobi nedir ve nasıl yenilir?
Sosyal Fobi Neden Olur?
Fobi, dışardan gelen gerçek tehlikelere karşı duyulan endişe veya korku duygu durumlarından farklı olarak, kişinin çeşitli durum ve objelere maruz kaldığında ani ve uzun süre tepki ortaya çıkarabilen bir korku biçimidir. En yaygın ve halk arasında duyulmuş olan türlerinden biri de sosyal fobidir ve bir kaygı bozukluğu olarak da adlandırılabilir. Bu fobiyi çekingenlik veya utangaçlık durumlarından ayıran en önemli özelliklerden biri şiddetli anksiyete ve panik belirtileridir. Bir diğeri ise kişinin yaşadığı duygu durum ve atağın aşırı olduğunun bilincinde olmasıdır. Fobinin tetiklenme durumları kişinin öyküsüne de bağlıdır fakat genel olarak bu fobiye sahip olan insanlarda;
Grup önünde konuşmak,
Toplum içinde söz almak,
Toplum içinde yemek yemek,
Kitap okumak ve umumi tuvalet kullanmak gibi durumlar tetikleyici olarak bilinmektedir. Bu fobi türüne sahip olan bir kişiler, bu tarz eylemleri gerçekleştirirken bir tür kaygı yaşarlar ve sonuç olarak da kişilerin günlük yaşamını ciddi derecede etkileyebilecek olan belirtiler ortaya çıkar.
Özellikle belirtilerin şiddetli ve ani oluşu sebebiyle, bu fobi türünün tedavisi çok önemlidir çünkü belirtiler günlük yaşamın gidişatını olumsuz etkiler. Psikoterapi ile başlanan terapi yolculuğunun başarı oranı yüksektir bu sebeple kişiler hayat düzeninin bozulmasına izin vermeden, fobiye sahip olduklarına dair şüphe duymaya başladıklarında bile psikoloğa başvurmalıdır.
Toplum içinde kaygı ve korku hissetmenin arka planda birkaç sebebi vardır. Bunlardan biri kişinin toplum içindeyken deneyimlediği küçük düşürülme, dalga geçilme gibi davranışlar sonucu hissettiği utanç ve gerginliktir. Bir bakıma öğrenilmiş bir davranışın sonucu olarak ortaya çıkan anksiyete ve panik belirtileri, kişinin önceden yaşadığı utanç ve gerginlik duygusuna karşı kendini koruma mekanizmasıdır. Özellikle çocukken yaşanmış sosyal açıdan travmatik deneyimlerin, lise dönemindeki ergenlik dönemi ve sosyal çevre değişimi ile sosyal fobi olarak ortaya çıktığı da görülmüştür.
Bir diğer sebep ise aile ilişkileridir. Aile içindeki ilişkiler ve bağlanma türlerinin yeterince sıcak olmayışı veya katı oluşu temel oluşturabilir. Tabii ki bu durumda kişinin mizacı da önemlidir. Çekingenlik sosyal anksiyeteden farklı bir durum olsa da belirtilen faktörlerle birleştiğinde kişinin fobiye sahip olma ihtimali artmaktadır.
Sosyal Fobi Belirtileri Nelerdir?
Sosyal fobiyi çekingen mizaçtan ayıran en büyük fark kişinin yaşadığı şiddetli kaygı belirtileridir. Bunlar:
Kalp atışında hızlanma
Nefes darlığı ve göğüs ağrısı
Titreme
Mide bulantısı
Üşüme
Kas Ağrısı
Yüz kızarması
Terleme, gibi basit görünen fakat günlük hayatta kaygı bozukluğu yaşayan her kişi zorlayan belirtilerdir. Anksiyete ile farkı ise, bu belirtilerin kişi toplum içinde bulunduğunda ve birtakım davranışlar sergilemek durumunda kaldığında ortaya çıkmasıdır.
Bu tür fobiye sahip olan kişiler, çekingen veya utangaç kişilerden farklı olarak, fobinin anlamsız ve aşırı olduğunu farkındadır fakat bunu durduramazlar, bu da aslında öğrenilmiş bir davranış olduğunun destekleyici bir faktördür.
Sosyal Fobim Olduğunu Nasıl Anlarım?
Eğer insanlarla göz teması kurmakta zorlanıyorsanız hatta kuramıyorsanız, toplum içindeyken yemek yemek, oturmak, bir şeyler içmek, yazı yazmak, bir şeyler okumak sizde şiddetli bir kaygı yaratıyorsa, topluluk önünde konuşmak veya söz almak da sizde kaygı yaratıyorsa ve hatta umumi tuvalet kullanmak durumunda kaldığınızda bile bu tarz belirtiler yaşıyorsanız, sosyal fobiye sahip olma ihtimaliniz vardır. Aslında bu soruyu soran birine verilebilecek en iyi cevap belirtilerin şiddetine göre bir psikoloğa başvurulmasının tavsiyesidir.
Sunum yaparken veya bir toplantıda söz alırken yapılan heyecan olağandır. Ellerin terlemesi, titreme, ses titremesi gibi tepkiler vermek son derece normalken bu belirtilerin nefes alamama, göğüs daralması, bayılacak gibi hissetme tarzında ileri derece belirtilerle birleşmesi ve sadece topluluk önünde konuşurken değil de günlük hayatta toplumun içinde olduğu her durumda bu belirtilerin şiddetli hali yaşanması durumunda, en yakın zamanda bir psikoloğa danışmak atılabilecek en iyi adım olacaktır.
Aynı zamanda sosyal anksiyeteye sahip olan kişiler birebir iletişimden veya birebir iletişim gerektiren ortamlardan da tetiklenebilirler. Bu da aslında günlük hayatın tamamından tetiklenmek ve kaçınmak istemek demektir. Bu durum kişilerin yaşamını bir hayli zorlayabilir bu sebeple eğer benzer durumlarda benzer belirtilere sahip olduğunuzu düşünüyorsanız psikoterapi için bir psikolog desteği almanız gerekmektedir.
Sosyal Fobi Kimlerde Görülür?
Genel olarak sosyal çevreden gelen faktörlerin birleşimiyle ortaya çıkan bir bozukluktur, öncelikle çocuklukta veya ergenlikte yaşanmış zorbalık, dışlanma gibi sosyal problemler fobiye yol açabilir. Kişi benzer ortamlara girdiğinde aynı zararı görmemek için kendine bir savunma mekanizması oluşturur. Belirtiler de o savunma mekanizması devreye girdiğinde beyinin, vücudun tehlike altında olma ihtimali üzerine vücudun çeşitli yerlerine sinyal göndermesiyle ortaya çıkar.
Utangaçlık veya çekingenlik doğrudan fobi anlamına gelmemektedir. Bazı durumlarda fobinin çekingenlik sıfatı altında bir kişilik özelliği olduğu zannedildiğinde, olası teşhis ve erken tedavi fırsatları da göz ardı edilmektedir. Bu tür yanlış adımların önüne geçebilmek için fobinin belirtilerini ve hangi kişilerin daha çok bu fobiye sahip olma olasılığı olduğunu bilmek önemlidir.
Sosyal Fobi Nasıl Yenilir?
Kişiler fobinin anlamsız ve gereksiz olduğunu fark etseler de bunu durduramazlar. Bu sebeple bir uzman gözü tedavi için önemlidir.
Sosyal fobiyi yenmek için bir diğer yöntem ise kişilerin tetikleyiciler hakkındaki fikir kalıplarını ortaya çıkarıp onları değiştirmektir. Bu yöntem ise bilişsel davranışçı terapi ile uygulanmaktadır. Bilişsel davranışçı terapi yöntemleri tetikleyicilerin kaynağını çözmeyi hedeflediği için etkilidir.
Fobi tedavisinde terapi desteği almak çok önemlidir. Terapinin türü kişinin fobisinin altında yatan sebeplere bağlı olarak değişse de ana amaç kişinin kalıplarını pozitif yönde değiştirip, kaçınmaya sebep olan fikirlerle baş etmesidir. Sosyal fobi belirtilerinin şiddeti ve kişinin sosyal hayatını her yönden etkilemesinden dolayı günlük hayatı sekteye uğratan bir bozukluktur ve uzun süreli olarak görmezden gelindiğinde belirtilerin şiddeti daha da artabilmektedir. Bu sebeple eğer bu tür bir fobiye sahip olduğunuzu düşünüyorsanız veya çevrenizden biri belirtilen tarzda belirtiler gösteriyorsa, Tappy üzerinde yer alan psikologlar ile mesajlaşarak, sesli ya da videolu bir şekilde online psikolog hizmeti alabilirsiniz.
Paylaşmak Güzeldir :)
