Siber Zorbalık Nedir ve Nasıl Önlenir?
Siber Zorbalık Ne Demek?
Siber zorbalık, hayatımızın dijitalleşmesiyle ortaya çıkan bir psikolojik şiddet türüdür ve kasıtlı yapılır. Ana amaç karşıdaki kişiyi küçük düşürmek, kızdırmak, utandırmak, hedef göstermek ve tehdit etmektir.
Siber zorbalık, dijital ortamlarda, sosyal medya platformlarında veya kişiler arası mesajlaşmalarda görülebilir. Bu davranış her yaş grubuna yapılsa da en çok etkilenen yaş grubu çocuklar ve ergenlik dönemindeki bireylerdir. Bakış açısı veya arkadaşlık yapısı yetişkinlerden daha farklı olan bu gruplar, yapılan zorbalığa karşı kendi kendilerine savaşamayabilirler. Bazı durumlarda aile, öğretmen veya herhangi bir yetişkin korkusu bu durumu başkalarıyla paylaşmamalarına sebep olabilir.
Zorbalığın özellikle anonim hesaplardan yapılabilmesi veya paylaşımların dijital ortamda uzun süreli bir iz bırakması, zorbalığın siber tarafını daha zorlu bir hale getirmektedir. Bireyler karşılaştıkları zorbalık sonucu kaygı ve öfke hissetmektedir. Genellikle utanç duygusu veya değersiz hissetme, genel bir stres ve kızgınlık hali gibi duygular yaşamaktadır. Bu duyguların yol açtığı psikolojik sorunların ve şiddeti yapılan zorbalığın türü ve etkisine göre de değişmektedir.
Siber Zorbalık Örnekleri Nelerdir?
Bireyleri utandıran,
Taciz etmek adına atılan tüm adımlar,
Bireylerin kendilerini kötü hissetmelerine sebep olması,
Onları hedef göstermesi,
Bireylerin kendi kendilerine dijital dünyaya paylaşmayacağı bilgi, fotoğraf, video veya düşüncelerinin başkaları tarafından izinsizce paylaşılmasına siber zorbalık denebilir.
En temel örnekleri ise:
Tehdit ve hakaret mesajları
Bireyin izni olmadan paylaşılan görüntüler ve düşünceler
Mesaj veya gönderiler üzerinden taciz
Sahte hesaplar üzerinden taklit paylaşımlar
Birey hakkında yalan içerik oluşturmak ve bunu yaymak
Kişisel dosyaların veya sosyal medya hesaplarının yazılımlarla çalınması ve diğer insanlarla paylaşılması, olarak sıralanabilir.
Şaka adı altında bile olsa eğer bireye rahatsız hissettiren bir durumsa, zorbalık olarak adlandırabilir.
Hangi Kişiler Siber Zorbalığa Daha Yatkındır?
Siber zorbalık aslında akran zorbalığının dijital hayata transfer edilmiş halidir. Fakat daha ciddi sonuçlara sebep olabilir çünkü her paylaşımın izi dijital dünyada kayıtlı kalmaktadır ve kontrol edilmesi çok zordur.
Hayatımızın dijitale taşınmasıyla beraber siber zorbalık yeni akran zorbalığıdır diyebiliriz. Bu sebeple aslında kişisel özellikler veya alışkanlıklar dışında yaş da önemli bir faktör olmaktadır. Akran zorbalığının daha çok çocuklar ve ergenlik dönemindeki bireyler arasında olduğu bilinmektedir ve siber zorbalık da aynı gruplar arasında daha yaygın görülmektedir.
Zorbalık kurbanı olmak için bir yatkınlığa gerek yoktur fakat internet ortamında paylaşılan bilgi, özel hayat bilgisi, görüntüler ve sanal ortamda yapılan konuşmaların her sorumluluğu bireye aittir. Siber zorbalığa açık kapı bırakmayacak davranışlarda bulunmak bireyi zorbalıktan koruyacaktır. Fakat mesajla tehdit, yalan haber paylaşımı, spam, hesap veya bilgi çalma işlemleri gibi bireyin spesifik paylaşımlarda bulunmasına gerek kalmayan zorbalık durumlarında ise zorbalığa karşılık olarak kontrollü adım atmak önemlidir.
Hangi Davranışlar Siber Zorbalığa Girer?
Bireye kendini rahatsız hissettiren her türlü konuşma, paylaşım ve yorum zorbalığa girer. Bireyden izinsiz paylaşılan her türlü özel bilgi, fotoğraf veya görüntü de zorbalığa girer. Bazı yapılan yorumlar şaka amaçlı yapılsa da eğer bireye kendini kötü hissettiriyorsa, bu da bir zorbalıktır.
Siber ortamda yapılan zorbalık, geleneksel zorbalıktan farklı olarak daha çok ve daha farklı insan gruplarına ulaşabilmektedir. Bu sebeple eğer zorbalık kurbanı olduğunuzu düşünüyorsanız, bunu ya ailenizle ya da güvendiğiniz biriyle kesinlikle paylaşmalısınız. En küçük bir yorum veya mesajın yaratabildiği kaygı durumuna bakılırsa, zorbalıkla karşı karşıya gelindiğinde atılabilecek en iyi adımlardan biri bir psikolog ile görüşüp destek almak, bir diğeri ise sosyal medya kullanım tarzınızı kendi güvenliğiniz için değiştirmektir.
Siber Zorbalığın Psikolojik Etkileri Nelerdir?
Siber zorbalığın psikolojik etkileri, geleneksel zorbalığın etkileriyle neredeyse aynıdır.
Bireylerde;
Kaygı, kızgınlık ve korku görülmektedir,
Ergenlik dönemindeki bireylerde okuldan kaçmak, okula gitmek istememek,
Sosyal anksiyete başlangıcı,
Okulda kendini güvensiz hissettiği için kendini koruma amaçlı eşyalarla okula gitmeye çalışmak,
Okul başarısında düşüş gibi belirtiler görülmüştür.
Bu belirtilerin yanında psikolojik etki olarak depresif belirtiler, özgüvenin azalması ve çevreye karşı saldırganlık da görülmüştür. Bir diğer önemli etkisi ise sosyal anksiyetedir. Sosyal fobi bireyin çevresinde gördüğü tepkilere göre ortaya çıktığı için, kişi ne kadar insan içinde utanır, korkar veya küçük duruma düşmüş hissederse, toplum içindeyken bir o kadar sosyal anksiyete hisseder.
Dijital ortamlarda paylaşılan bir fotoğrafın altına yapılan kötü bir yorum, bireyi kendi sosyal çevresine karşı bile özgüvensiz ve kaygılı bir hale getirebilir. Bu etkilerin hepsi de depresyona yol açabilir. Yetişkinlerde ise ek olarak alkol, sigara gibi zararlı alışkanlıklarda artış görülebilir. Günümüzde birçok kişinin zorbalık sonucu hayatına son verdiğini veya ciddi depresif dönemlerden geçtiğini görmekteyiz. Böyle bir durumdayken bir uzmana veya ailenize başvurmamak hem yaşadığınız zorbalığı hem de etkilerini arttırabilir.
Alınacak online terapi ve online psikolog desteği ile bu süreçte toparlanmak daha kolay olacaktır.
Siber Zorbalığa Maruz Kalındığında Ne Yapılmalı?
Siber zorbalığa maruz kaldığınızı düşünüyorsanız ilk önce ailenizden birine bildirmeniz gerekir, eğer zorbalık gördüğünüz kişiler veya durum okulunuz ile bağlantılı ise öğretmeninizden yardım istemek de işe yarayabilir. Kişinin kim olduğundan bağımsız, güvendiğiniz birinden yardım istemelisiniz. Karşı karşıya kaldığınız durumu saklamak ve paylaşmamak size daha çok zarar verecektir.
Zorbalığın kanıtı olan her şeyin kopyasıyla zorbalıkla karşılaştığınız sosyal medya platformuna başvurduğunuzda kişinin hesaplarının kapatılmasını talep edebilirsiniz fakat eğer sorun bir paylaşım, mesaj veya yorum değilse, özel bilgi veya görüntü paylaşımı ile ilgili konularda İnternet Bilgi İhbar Hattına danışarak bir sonraki adımınız için bilgi alabilirsiniz.
Siber Zorbalık Nasıl Önlenir?
Anne ve babanın rolü, çocuk ve ergenlerde zorbalık kurbanı olmamak için önemlidir. Özellikle bu çağda, anne ve babaların çocuklara internet kullanımı hakkında bilgi vermesi, olabilecek durumları örnek göstermesi, eğer yaşı küçük ise sosyal medya hesaplarını veya takip ettikleri platformları kontrol etmeleri gerekmektedir. İnternet kısıtlaması yapmaktansa, internet kullanımının bilgisini vermek çocuklar ve ergenler için önemlidir.
İnternet kullanımları dışında, çocuklara bir zorbalıkla karşılaştıklarında hangi durumda olurlarsa olsunlar, aileleriyle veya eğer siber zorbalık okul çevresiyle ilgili ise öğretmenleriyle çekinmeden iletişime geçmeleri anlatılmalıdır. Yani, çocuk ve aile iletişimi çok önemlidir. Aynı zamanda zorbalığa uğrayan bireylerin yaşadığı anksiyete korku, utanç duygusu ve depresif belirtilere karşı aileler duyarlı olmalıdır.
İnternet ortamında yaşanan zorbalıkların çoğuna bireylerin zorbalıkla geri cevap verdikleri görülmüştür. Bu sebeple anne ve babaların çocuklarla şeffaf iletişimi ve siber tehlikeler konusunda yapacağı konuşmalar kurban durumundaki çocukların da zorba durumuna geçmemesi için önemlidir. Siber zorbalığın psikolojik etkileri sosyal anksiyete ve depresyona yol açabilme ihtimali sebebiyle göz ardı edilmemelidir. Psikolog desteği bu durumdaki bireyler için en büyük destektir.
Paylaşmak Güzeldir :)
