İlişkilerde Sınır Koymak: İşleri Kolaylaştırmanın 5 Yolu
Günümüz insanı hızla dönüşen dünyamızda kendine daha çok zaman ayırmak istiyor. Kişilerin beklentileri, hedefleri ve istekleri kısa sürede değişiyor. Modern zamanın toplumları farklı hayat tarzlarının iç içe geçtiği, çok daha kozmopolit bir yaşamı paylaşıyorlar. İnsanlar daha fazla bireyselleşiyor ve birçok süreç gibi ilişkiler de bu geniş çaplı değişimden etkileniyor. Peki, ilişkilerde sınır koymak mümkün mü? Hatta ondan da önce: Sınır tam olarak nedir?
Sınır nerede başlar ve nerede biter?
Tanıma göre sınır, bir alanı veya bölgeyi diğer alanlardan ayıran çizgidir. Bu sınırlar, evleri birbirinden ayıran çitler gibi fiziksel veya bir kişinin özgürlüklerinin başkanınkisinin başlangıcında bitmesi gibi soyut olabilir.
Sınırlar psikolojide büyük ilgi gören bir konudur. Sınırların belirlenmesi, bireylerin psikolojik sağlığını koruması adına önemlidir. Ayrıca sınırlar, kişinin kendi duygu ve düşüncelerini başkalarınınkinden ayırmasını sağlar. Daha önce terapi sürecinden geçtiyseniz, muhtemelen sınır kavramını terapide ele almışsınızdır. Psikolojide “sınır” teriminin ne anlama geldiği konusunda emin olmayabilirsiniz. Terapi sürecinde, sınırları ve sınır koyma eylemini genellikle diğer insanlarla olan ilişkiler üzerinden tanımlarız.
Fiziksel sınırlar nedir?
Fiziksel sınırlar dokunma ve temasla belirginleşir. Bu sınırlar, bireysel alanı ifade eder ve kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Örneğin; bazı insanlar sevgilerini fiziksel yakınlık kurarak ve arkadaşlarına veya ailelerine sarılarak gösterirler. Kimileri ise daha mesafeli bir iletişimden yanadır ve dokunulmamayı önemserler. Bunun yanında fiziksel sınırlar varlığını bireysel ölçekte de gösterir. Uyumak, yemek yemek, duş almak, kendine iyi gelecek aktivitelerle uğraşmak gibi eylemleri buna örnek gösterebiliriz.
Cinsel ilişkide sınırlar nelerdir?
Kişinin cinsellik konusundaki sınırları tamamen bireyseldir ve bu da cinsel ilişkideki sınırları hassas kılar. Cinsel ilişkide sınırlar kişinin cinsel etkileşimler ve cinsellikle ilgili durumlardaki beklentileri üzerinden gelişir. Bunlar arasında cinsel dokunuşlar ve imalar olabilir. Burada kişinin rızası devreye girer. Farklı cinsel sınırlara sahip yakın ilişki içindeki bireyler için bu durum karşılıklı saygıyı gerektirir. Cinsellikte karşılıklı rızaya dayalı ve uyumlu bir iletişim kurulmazsa sorunlar baş gösterebilir.
Entelektüel sınırların çizilmesi
Entelektüel sınırlar kişinin kendi inanç ve fikirleriyle ilgilidir. Fikirleri bir başkası tarafından bastırılırsa veya diğer kişi tarafından yanlış anlaşılır ise bu sınırlar aşınabilir. Başkalarını küçümseyen biri, karşısındakinin entelektüel sınırlarına saygı duymuyor olabilir. Entelektüel ilişkide sınır koymak genel olarak bu şekilde özetlenebilir.
Duygusal sınırlar ne demektir?
Duygusal sınırlar kişinin duygularını ve bunları ifade biçimini belirtir. Bazı kişiler yoğun duygularını kontrollü bir şekilde dışa vururken; kimileri ise hislerini “açık bir kitap” gibi sergileyebilir.
Mali sınırlardan bahsedilebilir mi?
Finansal sınırlar olarak da tanımlayabileceğimiz mali sınırlar, bireyin harcama alışkanlıklarıyla ilişkilidir. Başkalarına borç verme veya birilerinden borç alma tercihleriniz de bu kapsama girer. Daha sıkı mali sınırları olan kişiler tasarruf eğilimi gösterirken; diğerleri ise kendisi veya başkaları için harcama yapmaktan yanadır.
Sınırlar neden önemlidir?
Hayatımızda kontrol sahibi olmak, sağlıklı ilişkiler kurmak ve bunları devam ettirebilmek için bazı sınırlar belirlememiz gerekir. Başka bir bireyle olan ilişkideki rolümüz ne olursa olsun, başkalarının eylemlerini kontrol edemeyiz. İşte bu nedenle başkalarının seçimlerine değil; kendi irademize yönelmeliyiz.
Sınırlar en çok da kendimiz ve çevremiz arasında dengeyi bulmak için önemlidir. İlişkilerdeki sınırlarla zor ve kritik noktalarda karşılaşabiliriz. Kendinize zaman ayırmak için bir daveti reddetmek ya da size iyi gelmeyen biriyle bağlarınızı koparmak da buna dâhildir. Bu amaçla çizdiğiniz sınırları korumak ve gerektiğinde esneklik gösterebilmek ilişkileri sağlıklı yönetmek açısından önemli bir rol oynar.
Adım adım ilişkilerde sınır koymak
Sınırlarınızı Tanımlayın
İlişkide sınır koymak için öncelikle hangi alanlarda sağlıklı sınırlara sahip olduğunuzu düşünmelisiniz. Ardından hangi alanlardaki sınırlar üzerinde çalışmanız gerektiğini incelemelisiniz. Bunun en önemli kısmı, farklı isteklere “hayır” diyebilmek ve bunu yaparken açıklama ihtiyacı hissetmemektir.
“Hayır” derken kararlı olun
Bir daveti reddederken çoğu zaman bir açıklama yapma ihtiyacı hissederiz. Oysa, sadece “hayır” demek sorun değildir. Bu noktada, kişinin verdiği kararı ve duygularını yargılamadan ifade etmesi söz konusudur. Hâliyle duygusal ve entelektüel sınırlar da burada etkilidir.
Tutarlı olun
Sınırları belirlerken kişinin tutarlı olması beklenir. Örneğin; bir aile üyesi çok sık arıyorsa, birey aramaları bazı saatlerde yanıtlamadığını söyleyebilir. Eğer aramalar devam ediyorsa, o saatlerde telefona cevap vermek yerine, müsait olduğu vakitlerde telefonlara geri dönüş yapması önemlidir. Bunu takiben ise bireyin de o aile üyesini o saatlerde aramaması, söylem ve davranışlarında tutarlı davranması gerekir.
Sınırlarınız hakkında iletişim kurun
Belirlediğiniz sınırların ilişki kurduğunuz kişilerle paylaşmanız ise en önemlisidir. Unutmayın ki çevrenizdekiler sizin zihninizi okuyamaz. Bu nedenle, ifade etmediğiniz sınırlara saygı gösterilmesini ne yazık ki bekleyemezsiniz. Özetle; sınırlarınızı korumak istiyorsanız bunu açıkça belirtmeniz gerekir.
Terapi seçeneğini göz ardı etmeyin
Sınırlarınızı belirlemek ve ilişkilerde sınır koymak sizin için zorlayıcıysa terapiye başvurabilirsiniz İlişki terapisti başta olmak üzere, alanında uzman Tappy psikolojik danışmanlardan online terapi desteği alabilirsiniz.
Yazar hakkında: Uzman Psikolog Övgü Yaren Soydan
Girne Amerikan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’ndeki lisans öğrenimini bitirdikten sonra, yüksek lisans derecesini klinik psikoloji alanından aldı. Ergen ve yetişkinlerle olan klinik uygulamalarında bilişsel davranışçı terapi ve kısa süreli çözüm odaklı terapi tekniklerini kullanıyor. Edebiyatla ilgileniyor, şiir ve denemeler yazıyor.
Paylaşmak Güzeldir :)
