Terapilerin belki de en sık tercih edilme sebepleri arasında yer alan psikolojik rahatsızlıklar kişilik bozukluklarıdır. Farklı gruplarda ve farklı isimler altında toplanan kişilik bozuklukları, tedavisi mümkün olan ancak aslında sandığımızdan çok daha yaygın olan rahatsızlıklardır. Bugün de bunlardan birisi olan histrionik kişilik bozukluğuna değineceğiz. Özellikle son dönemde online terapilerin de yaygınlaşması ile üzerinde daha fazla durulmaya başlanan ve ismi pek sık duyulmayan bu kişilik bozukluğunu tanımaya, kendisinin ne olduğunu öğrenerek başlayabilirsiniz.
HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDİR?
Nevrotik hastalıklar içerisinde yer alan histrionik kişilik bozukluğu, halk arasında fazla bilinmeyen bir rahatsızlıktır. Histrionik kişilik bozukluğu; kişilikle alakalı duygusal, bilişsel ve işlevsel bozukluk anlamına gelir. Kişinin yaşadığı olayları ya da duygularını abartılı bir şekilde aktararak ilgi odağı haline gelme çabası bu rahatsızlığın en belirgin karakteristik özelliklerinden biridir. Yakınlık kurma çabası içerisinde olan bu kişilerin insan ilişkileri yüzeyseldir. Bulundukları ortama uyum sağlamak için ortamın şartlarına ve beklentilerine uygun biçimde davranış sergilerler. Bu sebeple tedavi aşamasına geçmiş olan histrionik kişilik bozukluğuna sahip bireylere genellikle online terapiler uygulanarak bulundukları ortamdan koparılmaları sağlanır ve bireylerin odağını kendi benliği üzerinde yoğunlaştırması daha kolay bir hale getirilir.
HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞUNUN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Histrionik bozukluk belirtisi olan kişiler olaylar karşısında bilişsel çarpıtmaya dayalı tepkiler verirler. Olayları ya çok olumlu ya da çok olumsuz yorumlarlar. Bu hastaların temel hedefi karşısındaki insanı etkilemektir. Bunun için rol yapar ve abartılı bir davranış takınırlar.
Histrionik bozukluğun belirtilerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
· Ayartıcı, çekici ve tahrik edicidirler:
Dış görünüşleri ile cinselliğe düşkün intibası verirler. Ancak gerçekte cinsel sorunlar yaşarlar. İlgiyi üzerlerine çekemedikleri durumlarda rahatsız olurlar. Cinsel açıdan tahrik edici tarzları ve sürekli ilgi odağı olma çabaları arkadaşları ile aralarının bozulmasına neden olabilir.
· Birden değişen yüzeysel duygu durumları gösterirler:
İnsanlarla duygusal bir ilişki kurma gayeleri yoktur. Davranışlarının ana hedefi muhatabını etkilemek olduğu için karşısındaki üzerinde nasıl bir izlenim bıraktığıyla ilgilenmezler. Bu yüzden histrionikler romantik ilişki kurmada zorluk çekerler. Duygusal manipülasyonlarla karşısındaki insanı etkilemeye çalışırlar. Bu etkiyi oluşturmanın yolu olarak da duygularını aşırı abartmak olarak görürüler. Kötü durumlar karşısında aşırı duygusallık gösterip, çabuk ağlarlar.
· Dış görünüşlerini ön plana çıkarırlar:
Toplumda ilgi odağı olmak için nasıl göründükleri histrionikler açısından oldukça önemlidir. Giyim tarzları, jestleri ve mimikleri, konuşmaları ilgi çekmeye yöneliktir. Özellikle konuşmaları içerikten yoksundur.
· Etraflarındaki insanların kolaylıkla etkisi altında kalırlar:
Histrionik hastalar her ne kadar ilgi odağı olmayı ana hedef haline getirmiş olsalar da insanlardan çok çabuk etkilenirler. Muhatabının telkinine açıktırlar ve ondan kolay etkilenirler.
· Toplumda olumlu ve duygusal bir intiba bırakmaya çalışırlar:
Bireyler arası ilişkinin yakın olması gerektiğine inanan histrionikler, narsistlerin aksine çevresine karşı olumlu ve duygusal bir izlenim vermeye çalışırlar. Buna rağmen ilişki kurma ve sürdürme konusunda sıkıntı yaşarlar. Çünkü benlik algısı gelişmiştir. Kendilerinden başka kimseyi düşünmezler ve tek amaçları dikkat çekmektir.
· Tatmin duygusu ön plandadır:
Histrionik kişilik bozukluğu olan kişiler yenilik ve heyecan arayışı içerisindedirler. Rutin olan şeylerden genellikle çabuk sıkılma eğilimindedirler. Yaptıkları her şeyden anında tatmin olmak isterler. Gecikmiş tatmin duygusu karşısında hüsrana uğrarlar ve hoşgörüsüzdürler. Büyük bir hevesle başladıkları her şeye karşı zamanla ilgilerini kaybedebilirler.
· İntihar etme eğilimindedirler:
Histrioniklerin intihar etme risk oranları bilinmemekle beraber dikkat çekmek için bu kişilerin intihar tehditleri ve davranışları gösterdiği gözlenebilir.
Tüm bunlara ek olarak ise histrionik kişiler incelendiğinde kişilik yapılarında diğer kişilik bozukluklarının özelliklerini gösterdikleri görülebilir. Erkelerde narsist kişilik bozukluğu, kadınlarda borderline kişilik bozuklukları histroiniklerle benzer davranışlar gösterebilir. Bunların yanında depresyon, bipolar bozukluk, evlilik ve cinsel sorunlar, alkol ve uyuşturucu kullanımı, anksiyete (kaygı bozukluğu) ve dissosiyatif (bellek, bilinç işlevlerinde bozulma) bozukluk gözlenebilir.
Histrionik bozukluk gösterenler inkâr, somatizasyon (aşırı kaygı), duygusallık, düş ve fantezi kurma, gerileme, dışsallaştırma, yalıtma, konversiyon gibi savunma mekanizmalarını sıklıkla kullanırlar. Ancak online terapiler ile bu savunma mekanizmalarının doğru bir şekilde anlamlandırılması sağlanarak yine bu savunma mekanizmalarını kişi için son derece faydalı durumlara dönüştürmek de mümkündür.
HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Histrionik bozukluğa yol açan faktörler tam olarak tespit edilememiştir. Fakat uzmanlar bu rahatsızlığa çevresel ve genetik faktörlerin sebep olabileceğini belirtirler.
Bu rahatsızlığa sebep olabilecek çevresel faktörler aile içinde var olan huzursuzluk, kavga, hastalık gibi olumsuz durumlar, anne ve babanın ayrılması, çocukluk döneminde yaşanan istismarlar, aile üyelerinin beklenmedik kaybı gibi çocuğu derinden yaralayacak olaylar sıralanabilir. Histrionik kişilik bozukluğuna sebep olabilecek genetik faktörler ise u dışadönüklük ve duygusallık özelliklerinin aşırılığından dolayı gelişir. Dışadönüklük özelliğinin aşırıya gitmesi histrionik bozukluk gösteren kişilerde heyecan arama ve gerginlik gibi duygulara yol açar. Duygusallık ise histrionik kişilerde depresyon ve içe kapanma şeklinde ortaya çıkar.
Histrionik kişilik bozukluğu vaka örneği incelendiğinde ruhsal tedaviye karşı çıkmadıkları görülür. Fakat bu rahatsızlığın biyolojik değişkenleri tam olarak bilinemediğinden psikoterapi ile uzun bir tedavi süreci gerektirir. Bu terapi, psikanalitik yöntemler veya bilişsel terapi şeklindedir. Ayrıca grup terapileri de hastalığın düzelmesinde faydalı olabilir. Hangi yöntemin uygulandığı farketmeksizin psikoterapi için online terapiler kullanılabilmektedir.
Psikoterapi yönteminin bu rahatsızlıkta tercih edilmesindeki amaç, histrioniklerin duygusal anlamda yaşadığı stresi azaltmak, kendine olan saygısını güçlendirmek ve problemlerle başa çıkma becerisini geliştirmektir. Uzun bir süreç olan psikoterapi yönteminde kişinin tedavi olma isteği ve motivasyonu bu sebepten dolayı çok önemlidir. Doğal olarak kişinin yorucu olacak olan bu sürece hazır olması gerekmektedir. Bu motivasyon kişinin tedavi olup olmama isteğini belirler.
Uzun soluklu psikoterapiler hastaların muhakkak toparlanmasını sağlar. Ancak uzun soluklu psikoterapiler için online terapileri tercih etmek bu terapilerin yoruculuğunu minimuma indirebilen bir seçenektir. Bu sebeple de artık neredeyse herkes terapi için online terapileri tercih etmektedir.
