Hipokondri Nedir? Hastalık Hastası (Hipokondriyak) Kime Denir?
Ünlü yazar Moliere’in 17. yüzyılda yazdığı komedi yapıtı Hastalık Hastası oyununu hatırlayanlar bilirler. Hastalanmaktan ödü kopan kahramanımız Argan, bu korkusunu istismar ederek çıkar sağlayan kişilerin elinde oyuncak olmuştu. Aslında hiçbir sağlık sorunu olmayan Argan, sırf hastalığa kapılma saplantısı nedeniyle türlü yalanlarla kandırılıyordu. Bu şekilde dünyayı kendine zindan ederken sömürüye de açık hâlde yaşayıp gidiyordu. Fakat oyunun yazarı Moliere’in senaryosunun doğruluk payı vardı. Nitekim, gerçekten de hastalık korkusuyla yaşayan kişiler vardı. Hatta bu korku, oyundan sonraki yüzyıllarda bilimsel olarak da tanımlanacaktı. Günümüzde psikoloji terimiyle hipokondriya olarak adlandırılan bu endişeyi taşıyanlar ise hipokondriyak sözcüğüyle tanımlanıyor. Daha anlaşılır olması için hastalık hastalığı (hipokondriyazis) ve hastalık hastası (hipokondriyak) ifadeleri de kullanılmaktadır.
Hipokondri (hastalık hastalığı) nasıl bir psikolojik rahatsızlıktır?
Hipokondri, herhangi bir belirti veya bilimsel bulgu olmadığı hâlde kişinin sağlıklı olmadığına dair güçlü inancından kaynaklanır. Hastalık kaygısı yüksek kişi, bu sorunu bazen de mevcut durumu abartarak yaşayabilir. Sağlığındaki önemsiz bir değişimi bile yüksek uyaran olarak kabul eder. Kendini sağlıklı olmadığına inandıran birey, hastalık hastalığı ile karşı karşıya gelir. Hastalık hastası kişi, bu inanca öyle bağlanabilir ki endişesi uzman yorumlarına karşın sürebilir. Her an alarm hâlindedir ve sağlık sorunu olsun veya olmasın her şeyi büyütebilir. Hipokondriya tanısının koyulması için genel geçer bir süre bulunmasa da Richard Goldberg’e göre bu süre altı aydır.
Sağlık kaygısı yüksek, hastalık hastası bireylerin bu süreci yönetme biçimleri farklılaşabilir. Kimi hastalık hastası, doktor görmeye bile dayanamazken; kimileri de hastalık korkusundan sağlık kuruluşlarına sıkça başvurabilir. Bazı hipokondriya durumlarında ise kişiler hasta oldukları olasılığıyla yüzleşmemek için hastaneye bile başvurmazlar. Öte yandan, abartma düzeyi daha yüksek olanlarda doktorların bile kendilerine yardım edemeyeceği inancı gözlenir. Bu durum bazen,sürekli depresyona dahi dönüşebilir. Görüldüğü üzere, hipokondriyak insanların bu süreçte verdikleri tepkiler oldukça çeşitlidir.
Hastalık hastalığı fiziksel belirtileri ve psikolojik zorlukları;
Hipokondriyak bireylerde bu sorun tek başına görülmeyebilir. Çoğu zaman sağlık kaygısı altında travmatik bir geçmiş, kişinin kendisinde veya ailesinde yaşanmış uzun süreli sağlık sorunları, sosyal ilişkilerde bozukluklar, çocuklukta yaşanan istismar, bilinç dışında yaşanan çatışmalar vb. gibi başka sorunlar bulunabilir. Doğal olarak, hastalık hastalığı fiziksel belirtileri olarak aşağıdaki belirtiler görülebilir:
Depresyon
Anksiyete bozukluğu
Beslenmede ve cinsel yaşamda rutin değişimleri
Kalp çarpıntısı
Baş dönmesi ve uyuşma
Nefes darlığı
Kaslarda gerilme
Mide bulantısı veya ishal
Terleme
Hipokondriyak (hastalık hastası) kişiler tedavi edilmediklerinde ne olur?
Hipokondriya sorunu psikoloji dünyasının kılavuzu olarak kabul edilen DSM-5 kitapçığında da yer alır. Hastalık hastalığı burada, kişilerin gösterdiği yaklaşım temel alınarak değerlendirilmiştir. Bu nedenle hastalık kaygısı ve bedensel belirti bozukluğu olarak iki kavram üzerinden tanımlanmıştır.
Sağlık kaygısı genellikle geçici olarak yaşansa da çok uzun süreli endişeler hipokondri belirtisi olabilir. Bu sorun giderek büyümesi hâlinde, bireylerin günlük yaşamını ve sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebilir. Sağlık kaygısı taşıyanıdaima rahatlatan taraf olmaktan sıkılan sosyal çevresinden uzaklaşan hastalık hastası kişi zamanla yalnızlaşır. Öte yandan, kişinin çevresindeki diğer insanlar da bu süreçte kendi yaşam ve toplumsal iletişim rutinlerinden yoksun kalabilirler. Hastalık hastası kişiler hastaneye sıkça gittiklerinden iş yerindeki sürekliliği de sağlamakta güçlük çekebilirler. Profesyonel ilişkilerde kayba uğrayabilirler veya hastalık kaygısı nedeniyle psikolojik yükleri artabilir. Bu durumda istenen performansı sergileyemedikleri dönemler de yaşayabilirler.
Hastalık hastalığı (hipokondri) nasıl geçer?
Hastalık hastalığı olarak da tanımlanan hipokondriya tedavisi çoğunlukla bilişsel davranışçı terapi (BDT) yoluyla tedavi edilir. Sağlık başta olmak üzere, kişiyi ciddi kaygıya dönüşmesi olası olumsuz düşüncelerden uzaklaştırmak amaçlanır. Uzmanlar tarafından çıkarılan yol haritası doğrultusunda bulgular ve gelişimler kaydedilir. Hipokondriyak kişilerin tepkisel yaklaşımının önlenmesi hedeflenir. Bu yolda maruz bırakma, sürece katılım ve davranış boyutunda deneyler gibi birtakım yöntemler kullanılabilir.
Siz de en küçük sağlık sorunlarınızı bile büyütüyor veya evhamlı davranarak olmayan belirtilerden mi yakınıyorsunuz? Sürekli ve şiddetli bir sağlık kaygısını çok uzun süredir yaşıyorsanız, hipokondriya olasılığını düşünebilirsiniz. Kendinizin ve sevdiklerinizin ruh sağlığı için bu konuda da Tappy’den destek alabilirsiniz. Cep telefonunuza indireceğiniz Tappy mobil uygulaması sayesinde, randevunuzu hemen oluşturabilir ve dilediğiniz yerden terapiye başlayabilirsiniz.
Paylaşmak Güzeldir :)
