Çocuklarda Travma Görülmesi ve Etkileri
Çocuklarda Travma Nasıl Anlaşılır?
Çocuklar travma yaratabilecek durumlara karşı yetişkinlerden daha savunmasızdır. Bu sebeple çocuklarda travma tetikleyici olaylar arasında medyadan duyulan, dolaylı yoldan görülen/duyulan olaylar, aile içinde yaşanan stres, şiddet, gerginlik veya yas durumlarının etkisi de göz önünde bulundurulmalıdır. Medyada görülen veya duyulan bir afet haberi de çocukları olayı yaşamışçasına etkileyebilir.
Her çocuğun stresli deneyimlere karşı verdiği tepki farklı olabilir bu yüzden travma belirtilerini ebeveynlerin veya öğretmenlerin gözlemleyebilmesi, gerekli durumlarda uzmanlara yönlendirebilmesi gerekmektedir.
Çocuklarda travma kendini bilişsel, fiziksel, davranışsa ve duygusal belirtilerle gösterebilir. Bilişsel belirtiler çocuklarda öğrenme güçlüğü, dikkat problemleri, travmatik olayı hatırlayamama, tekrar eden rahatsız edici düşünceler, konuşma yeteneğinde bozulmalar olarak sıralanabilir. Çocuklarda travma sonucu görülen bu bilişsel belirtilerin bir uzman psikolog yardımıyla iyileştiği bilinmektedir.
Travma sonucu oluşan fizyolojik belirtiler ise vücudun stres altındayken gösterdiği tepkilere benzemektedir. Bunlar arasında yorgunluk, iştahsızlık, mide problemleri, uyku problemleri, bağışıklığın düşmesi, fiziksel olarak hasta hissetme gibi belirtiler görülmektedir.
Davranışsal açıdan bakılırsa, çocuklarda saldırganlık, kurallara uymama isteği, kendi içine kapanma, aileye karşı saldırganlık, arkadaş edinememe, spesifik nesnelere bağlanma gibi belirtiler görülmektedir. Bunlara ek olarak çocuklarda travma cevabı olarak altını ıslatma, parmak emme gibi davranışları kapsayan regresyon olarak tanımlanan gerileme davranışları görülebilir. Bu belirtilerin travmatik olaylardan hemen sonra görülmesi normaldir fakat zamanla azalmak yerine arttığı gözlemlenirse bir psikoloğa başvurmak gerekmektedir. Eğer çocuğunuzda travma sonrası belirtiler görüyorsanız bir uzman psikoloğa başvurmalısınız, psikolog yardımı travma iyileştirme konusunda en doğru yaklaşıma sahiptir ve süreci oldukça kolaylaştırır.
Çocukların genel psikolojisinin üstünde yaşadıkları travmaların da etkisi vardır. Bu travmaların yarattığı belirtiler çocuklarda yaş grubuna göre değişebilir. 2 yaşa kadar anne ve babadan ayrılma korkusuyla kendini gösteren travma cevabı, 2-6 yaş aralığındaki bir çocukta özgüven eksikliği olarak görülürken okul çağındaki bir çocukta sosyal ilişkilerde problemler, arkadaşlık ilişkilerinde yaşanan problemler olarak görülebilir. Travma cevabı olarak 2 yaşa kadar olan çocukların normal gelişim düzeylerinden geride oldukları görülebilir, bu okul çağında yerini öğrenme bozukluklarına ve düşük akademik başarıya bırakabilir.
Bir Çocuğun Psikolojisinin Bozuk Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Çocukların genel psikolojisinin üstünde yaşadıkları travmaların da etkisi vardır. Bu travmaların yarattığı belirtiler çocuklarda yaş grubuna göre değişebilir. 2 yaşa kadar anne ve babadan ayrılma korkusuyla kendini gösteren travma cevabı, 2-6 yaş aralığındaki bir çocukta özgüven eksikliği olarak görülürken okul çağındaki bir çocukta sosyal ilişkilerde problemler, arkadaşlık ilişkilerinde yaşanan problemler olarak görülebilir. Travma cevabı olarak 2 yaşa kadar olan çocukların normal gelişim düzeylerinden geride oldukları görülebilir, bu okul çağında yerini öğrenme bozukluklarına ve düşük akademik başarıya bırakabilir.
Genel olarak bir çocuğun psikolojisi bozuk ise çocuğun gerileme davranışları göstermesi, fiziksel stres belirtileri yaşaması, uyku problemleri, yeme problemleri, aile ile iletişim bozuklukları, sosyal ilişkilerde ve akademik başarıda problemler, içe kapanıklık, gözle görülebilen kaygı ve korku duyguları, saldırganlık ve öfke gibi belirtiler görülebilir. Fakat sadece bu belirtiler göz önünde bulundurularak bir çocuğun psikolojisinin bozuk olduğunun teşhisi konulamaz, teşhis için bir uzman psikolog ile görüşmelisiniz. Görüşmelerinizi aynı zamanda Tappy üzerinden online danışmanlık veren psikologlarla da yapabilirsiniz.
Uzmanlar bu süreçte ailelere de öneriler de bulunmaktadır. En önemli noktalardan biri çocukların güvende hissetmesi ve sevildiğini görmesidir. Anne ve babanın desteği, çocukların güvensizlik kaynaklı umutsuzluklarını veya olası travma cevaplarının gidişatını olumlu yönde etkileyecektir. Küçük yaşlardaki çocuklar bazı durumlar için kendilerini veya davranışlarını suçlayabilirler, ailelerin bu durumu fark edip çocukların bu konudaki düşüncelerini düzeltmesi gerekmektedir. Özellikle doğal afet ve ölüm gibi konularda çocuklara doğru ve yaşına göre ayrıntılı bilgi verilmelidir.
Çocuklarda travmanın engellenmesi için etkilenebilecekleri haber ve film gibi şeylerden uzak tutmak gerekmektedir. Çocukların travmatik olaylar sonrasında güvenli bir ortama ihtiyaçları vardır ve bazı durumlarda öğretmenlerin ve ailelerin çocukların duygularını ve düşüncelerini ifade etmeleri için uygun ortam oluşturmaları gerekmektedir.
Travmatik olay sonrasında çocuklar ve ergenler, olayın suçlusu olarak kendilerini görme eğiliminde olabilirler. Utanç ve suçluluk duygularının birikmesiyle çocuklarda travma belirtileri görülebilir. İçe kapanan çocuğun veya travmatik olay hakkında konuşmak istemeyen çocuğun zorlanmaması gerekmektedir. Fakat aynı zamanda olası bir suçluluk duygusunun çocukların psikolojisine etkisi ağırdır. Çeşitli terapi yöntemleriyle çocukların deneyimlediği bu asılsız suçluluk duygusunun da üstünden gelinebilir.
Eğer çocukların travmaları iyileştirilmezse bireylerin yetişkinlik döneminde de güvensizlik, çaresizlik ve korku hallerinin devam etmesi de öngörülen durumlardan biridir. Aynı zamanda çocuklarda travmanın IQ ve motor becerilerde de olumsuz etkisi olduğu bilinmektedir. Buna ek olarak travmatik olaylar çocuklarda doğru olmayan fakat kendilerini inandırdıkları düşünceler yaratabilir. Bunlardan biri de yaşanan travmatik olay konusunda kendilerini veya yaptıkları bir davranışı suçlamalarıdır. Bu suçlamaların fark edilip düzeltilmesi gerekmektedir çünkü bu düşünceler çocuğun ilerideki davranışlarının da temelini oluşturabilir. Bu sorunların hepsinin üstesinden gelmek ebeveynler için zor ve uzun bir süreç olabilir. Bir psikoloğa başvurmak süreci ciddi anlamda kısaltacak, çocuğun travma yaralarının iyileşmesine katkı sağlayacaktır.
Ne Zaman Psikolog Desteği Alınmalı?
Travmaların iyileşmesi yolunda psikologların desteği ve etkisi çok büyüktür. Doğru bir yaklaşımla çocuğa yaklaşmak ve onları ileri yaşlarda karşılaşabilecekleri travma etkilerinden korumak için bir uzmandan destek almak önemlidir.
Genel olarak travmatik olaylara oluşan cevaplar yani aile tarafından görülebilen belirtilerin artması durumunda özellikle psikolog desteği gerekmektedir. Travmatik olayların hemen sonrasında fiziksel, duygusal, davranışsal tepkiler görmek normaldir fakat zamanla azalma yerine belirtilerin artması durumunda ailenin zaman kaybetmeden bir uzmanla görüşmesi gerekmektedir. Bu belirtiler arasında özellikle alt ıslatma, parmak emme gibi gerileme davranışlarının, stres ve kaygının artışı kritiktir.
Özellikle travma cevabı olarak içe kapanma yaşayan çocuklar travmatik olay hakkında konuşmak istemeyebilirler, bu konudaki düşüncelerini ve duygularını öğrenmek için çocukların zorlanmaması gerekmektedir. Çocuklar bir psikologla karşı karşıya geldiğinde travma iyileştirme yolunda paylaşmak istemedikleri düşünceleri ve duyguları açabilir duruma gelebilirler.
Her travmatik olay çocuklarda uzun süreli ve derin zararlar bırakan türden cevaplar oluşturmayabilir, travmatik olaydan sonra anne ve babanın çocuğa karşı olan davranışları, çocuğa fiziksel yakınlık, psikolojik destek içerikli ve özellikle çocuğun güvenli bir ortamda olduğunu ona anlatan konuşmalar çok önemlidir. Çocuklarda Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite isimli yazımıza da bakmanızı öneririz.
Paylaşmak Güzeldir :)
