Kardeş kıskançlığı ile nasıl baş edilir?
Kardeş Kıskançlığı Nedenleri Nedir?
Kıskançlık bireylerin sevdiği kişileri başkalarıyla paylaşamama veya kendilerine verilen değeri kaybetme korkusundan doğan doğal bir duygudur. Çocuklar da bunu özellikle en çok sevdikleri olan anne ve babalarına karşı hissedebilirler. Sadece büyük çocuklarda değil, küçük kardeşlerin de büyürken büyük kardeşe karşı kıskançlık duygusu hissetmesi olasıdır.
Kıskançlık duygusu normal karşılanması gereken bir duygudur fakat şiddetli ve yoğun şekilde yaşandığında bir problem olarak ele alınır.
Özellikle aileye yeni bir birey yani kardeş katıldığında çocuklar anne ve babalarından gördükleri ilginin azalması nedeniyle kardeş kıskançlığı yaşayabilirler. Başka bir bireye kayan ilgi çocukların anlayabileceği ve normal karşılayabileceği bir durum olmayabilir. Bu durumu her çocuk yaşayabilir fakat kıskançlık duygusunun yoğun yaşanmasında ebeveynlerin ve yakın çevrenin etkisi fazladır. Kardeş kıskançlığını şiddetli şekilde yaşayan bir çocukta davranış bozuklukları da görülebilir. Bu yüzden çocuğa bu konuda destek olmak önemlidir.
Kardeş kıskançlığını yaratan başlıca nedenlerden biri anne ve babanın dikkatinin ve ilgisinin yenidoğan çocuğa kaymasıdır. Yenidoğan kardeşle beraber ebeveynlerle geçirilen zamanın azalması, çevrenin ilgisinin bile bir anda yenidoğan kardeşe geçmesi çocuklarda kızgınlık ve güvensizlik duygusu yaratabilir. Kardeş kıskançlığının yoğun hissedilmesinin arka planında çocukların güvensizlik hissetmesi vardır.
Tüm ilginin yenidoğan kardeşe geçmesinin yanında eğer çevre veya ebeveynler kardeşler arasında kıyaslama yapıyorsa bu da yoğun hissedilen kardeş kıskançlığını yaratabilir.
Okul Öncesi Dönemde Kardeş Kıskançlığı
Kardeş kıskançlığı sıklıkla okul öncesi dönemde görülür çünkü okul öncesi yaşlarda bir çocuk için anne ve babanın yoğun ilgisi çok önemlidir. Çoğunlukla zaman geçirdikleri kişiler anne, baba ve yakın çevredeki yetişkinler olduğu için yenidoğan bir kardeşe aktarılan ilgi onlara terk edilmişlik hissi yaşatabilir.
Kardeş kıskançlığının yoğunluğunu etkileyen bir diğer faktör çocuklar arasındaki yaş farkıdır. Yenidoğan çocukla okul öncesi çocuğun yaş farkı az olduğunda ilgi ihtiyacının benzer olmasına bağlı olarak kardeş kıskançlığının daha fazla yaşandığı gözlemlenmektedir.
Kardeş kıskançlığı yaşayan bir çocukta regresyon görülebilir. Regresyon çocukların kardeşin doğumundan sonra bebekleşmesi ve bebekken görülen davranışları tekrardan yapmaya başlaması olarak özetlenebilir. Yenidoğan kardeşin yaptığı davranışların ilgi görmesinden çıkarılan bir sonuçla çocuk altını ıslatmaya, parmak emmeye başlayabilir. Bu şekilde ilgiyi üzerine çekmeye çalışabilirler. Bazı çocuklar bu kıskançlığı kendi içlerinde yaşayarak fiziksel stres belirtileri gösterebilirler, anne babadan uzaklaşabilirler. Bazı çocuklar da bu durumu fiziksel şiddetle, davranış bozukluklarıyla ve öfke problemleriyle gösterebilir. Yenidoğan kardeşe vurma, oyuncakları kırma, anne ve babadan uzaklaşırken aynı zamanda saldırgan ve öfkeli davranma gibi belirtiler görmek mümkündür.
Yenidoğan Kardeş Kıskançlığı
Çocuklarda anne ve babadan eskisi kadar sevgi ve ilgi göremeyecekleri düşüncesi annenin hamileliği döneminde başlayabilir. Bu sebeple hamilelik veya kardeşin doğumu öncesinde de çocukla olan iletişim çok önemlidir. Uzmanlar çocuklara sağlıklı sınır çizerken aynı zamanda sevgi ve ilginin de yeterli düzeyde verilmesini önermektedir. Bunu sağlayabilmek için anne ve babaların bir uzman psikoloğa danışması önerilmektedir.
Hamilelikte kardeşi çocuğa tanıtmak, bebeği annenin karnından sevmek, kardeş kavramını açıklamak ve günlük hayatın içine koymak yani çocukların hayatına kardeş kavramını sokmak yenidoğan kardeş kıskançlığı için yapılabilecek önerilerdir. Uzmanların bir diğer önerisi ise çocuğa kardeşin doğumundan sonra hayatında olabilecek değişiklileri (gürültü, ilgi azalması vs.) önceden açıklamak ancak ona duyulan sevginin her zaman sabit kalacağını da anlatmaktır. Hamilelikte ve doğum öncesinde yaşanan gerginliklerin çocuğa yansıtılmaması da önemlidir. Bazen yapılan hazırlıklara çocuğu da dahil etmek kardeş duygusunu pekiştirmeye de yardımcı olabilir. Yenidoğan çocuğun bakımı sırasında onunla da iletişime geçmek, zaman zaman büyük çocuktan yardım istenmesi, yenidoğan çocuk için yapılan alışverişlere dahil edilmesi de yardımcı olacaktır.
Kardeş Kıskançlığında Nasıl Davranılmalıdır?
Eğer çocuk yoğun bir kıskançlık yaşamıyorsa, anne ve babanın iş bölümü yaparak hem yenidoğan çocukla hem de büyük çocukla zaman geçirmesi önemlidir. Asla kıyaslama yapılmaması gerekmektedir. Çocuğun davranışları ve olumsuz duyguları göz ardı edilmemelidir çünkü yoğunluğu artarsa çocuğun davranış bozuklukları yaşamasına sebep olabilmektedir. Çocuğun davranışları yargılanmamalı ve çocuk hissettikleri nedeniyle ceza almamalıdır. Çocuğun artık büyüdüğü, abla veya ağabey olduğu ve durumu olgunlukla karşılamaları gerektiğini söylenmemelidir, bu çocuğun üzerine ek bir sorumluluk yükü yaratabilir. Eğer çocuk fiziksel şiddet gösteriyorsa bunu sert olmayan bir yaklaşımla çözmek gerekmektedir, bu davranışlar için de cezadan kaçınılmalıdır.
Yenidoğan çocuğa fiziksel şiddet, ağlama krizleri, regresyon, aileden uzaklaşma, evden çıkmak istememe, depresif davranışlar ve fiziksel stres gibi belirtilere sahip olan çocuklar için anne ve babalar bir uzmana başvurmalıdır.
Hem yenidoğan kardeş kıskançlığında hem de yaşları yakın olan çocukların yaşadığı kardeş kıskançlığında çocukları uzaklaştırmak yerine birbirine yakın tutmak ve anne babanın hissettiği sevginin, verdiği değerin aynı olduğunu göstermek önemlidir. Ebeveynlerin çocuklara sevginin odak noktasının değişmediğini, sadece sevginin paylaşıldığını göstermeleri gerekmektedir.
Kardeş Kıskançlığı Nasıl Önlenir?
Yaşı yakın olan çocuklarda anne ve baba, çocuklar arasında kıyaslama yapmamalı, tartışmalarda hakem görevi görmemelidir. Doğum öncesinde çocuğa sevginin ve koyulan sınırın farklı olduğu öğretilmeli yani çocuk her sınır koyulduğunda sevilmediğini düşünmemelidir.
Yenidoğan çocukla ilgilenirken büyük çocuğun bunu fark etmesi ve saygı duyması beklenmemeli, doğum sonrasında anne baba veya anneanne babaanne arasında iş bölümü yapılmalı ve büyük çocukla da ilgilenilmelidir.
Eğer büyük çocuk yenidoğan kardeşle eşyalarını paylaşmak istemiyorsa buna saygı gösterilmeli ve çocuğa kitaplarını, oyuncaklarını kıyafetlerini paylaşması için ısrar edilmemelidir. Ev düzeninin mümkün olduğu kadar eski düzeninde korunması gerekmektedir. En önemlisi de doğum öncesinde büyük çocukla kardeş konusunun konuşulmasıdır. Aynı zamanda büyük çocuğun problem yaşamaması için normalden daha fazla hoşgörü göstermek, her davranışa ve duruma olumlu cevap vermek, normal hayat düzenini değiştirmek doğru değildir. Genel olarak kardeşler arasında bağın ve sağlıklı iletişimin kurucuları ebeveynler ve onların yaklaşımlarıdır. Bu sebeple doğum öncesi ve sonrasında çocukla olan iletişime dikkat edilmelidir. Sonuç olarak kıskançlık normal bir duygudur fakat kardeş kıskançlığının yoğun hissedilmesi, çocuğun fiziksel şiddet göstermesine ve psikolojik belirtiler göstermesine sebep oluyorsa aile bir uzmana başvurmalıdır. Psikolog desteğine başvurulmadığı sürece çocuklar benlik duygularıyla ilgili sıkıntılar yaşayabilir ve bu da uzun vadede başka problemlere yol açabilir.
Tappy üzerindeki danışmanlar ile kardeş kıskançlığı probleminin önüne geçebilirsiniz.
Paylaşmak Güzeldir :)
